Külhan, Türk hamamlarında ısı sağlamak için ateşin yakıldığı ve aynı zamanda yakıtın depolandığı alandır. Hamamlarda külhan genelde sıcaklık bölümüne bitişik ve sıcak su deposunun arkasında yer alır. Külhanın büyüklüğü, hamamın genel büyüklüğüne bağlı olarak değişir ve genellikle tonoz şeklinde bir tavanla kaplıdır. Külhanın zemin seviyesi, su deposu seviyesinde olup, ocak ağzının bulunduğu 'cehennemlik' seviyesine daha alçak bir kot seviyesinden merdivenle inilerek ulaşılır.
Külhanın girişi genellikle hamamın arka tarafında bulunur ve burada odun yakıt olarak kullanılır. Ancak, yakın zamanlarda mazot ve kömür kullanımı da popüler hale gelmiştir. Çoğu hamamda, külhana açılan ağız, su deposunun duvarında, kemerli bir yastık bulunan bir baca içerir. Bu baca, ocak kapısı açıldığında geriye püsküren alevin külhanı yakmaması için tasarlanmıştır ve iyi bir hava akışı sağlamak için sıcaklık kubbelerinin üst seviyesine kadar yükseltilmiştir.
Hamamların ısınması, sıcaklık, halvet ve ılıklık bölümlerinin altında bulunan yükseltilmiş döşeme arasında dolaşan sıcak duman ile sağlanır. Bu dumanın dolaştığı kanallar 'cehennemlik' olarak adlandırılır. Cehennemliklerde dolaşan hava, duvarlarda sıva altına yerleştirilmiş 'tüteklik' adı verilen dikey kanallar aracılığıyla dışarı atılır. Tüteklikler aynı zamanda hamamın iç hacimlerinin ısınmasına da yardımcı olur. Yükseltilmiş döşeme sistemi, ısıtma işleviyle ilgili olarak, soyunmalık bölümü dışında hamamın alt kısmını çevreler.
Hamamın külhan bölümü uzun bir süre kullanılmadığı için atıl ve çok sayıda özgün mimari elamanları yok olmuş durumda bulunmaktaydı. K.V.K.B.K tarafından Onaylı Restorasyon projesi doğrultusunda onarımı tamamlanmıştır. Külhan ocak ağzı taş kısımları deforme olmuş bu kısımlardan bazı taşlarda malzeme kaybı olduğu tespit edilmiştir. İlgili kısımlar aslına uygun olarak tamamlama yapılarak külhan ocak ağzı özgün konumuna dönüştürülmüştür. Külhan ocak içerisinde moloz ve hafriyattan ötürü kapanma oluşmuş bu kısımlarda itinalı temizlik yapıldıktan sonra özgün durumu dondurularak restorasyonu tamamlanmıştır. Teşhir Tanzim Projesinde bu kısmın özgün işlevine dönük sergileme , sahneler ve külhanda kullanılan dönem envanterleri ile ziyaretçilere hamam külhanın kullanım koşulları sergilenmektedir.
ESERLER
Envanter No: AE-2023-0018
Eserin Adı: ÇİFTE DOLMA TÜFEK
Eserin Yapıldığı Madde: Demir / Ahşap
Eserin Devri: OSMANLI DÖNEMİ
Eserin Ölçüleri: 120 cm
Tanımı: Osmanlı Dönemi horozları eksik haliyle kondisyonda çifte dolma tüfek.
Envanter No: AE-2023-0052
Eserin Adı: OSMANLI SİPER KÜREĞİ
Eserin Yapıldığı Madde: Demir
Eserin Devri: OSMANLI DÖNEMİ / 1.DÜNYA SAVAŞI DÖNEMİ
Eserin Ölçüleri: 53 cm
Tanımı: 1.Dünya Savaşı dönemi orijinal sapı ile nadir Osmanlı siper küreği.
Envanter No: DE-2023-0135
Eserin Adı: KÜLHAN KAZANI
Eserin Yapıldığı Madde: Bakır
Eserin Devri: OSMANLI DÖNEMİ / CUMHURİYET DÖNEMİ
Tanımı: Osmanlı Dönemin de ve yakın dönemlerde külhan ocağı kısmında su deposundaki suyun ısıtılması için külhan içerisinde su deposu zemine konumlanmış bakır kazandır.
Envanter No: DE-2023-0136
Eserin Adı: OSMANLI DEVLET ARMALI AHŞAP SANDIK
Eserin Yapıldığı Madde: Ahşap / Sac
Eserin Devri: OSMANLI DÖNEMİ / CUMHURİYET DÖNEMİ
Tanımı: Osmanlı Dönemin de eşyaların saklanması ve taşınması için kullanılan ahşaptan üstünde Osmanlı devlet arması bulunan ahşap sandık.
Envanter No: DE-2023-0137
Eserin Adı: AHŞAP SANDIK
Eserin Yapıldığı Madde: Ahşap / Sac
Eserin Devri: CUMHURİYET DÖNEMİ
Tanımı: Eşyaların saklanması ve taşınması için kullanılan ahşaptan üstünde Osmanlı devlet arması bulunan ahşap sandık.
Envanter No: DE-2023-0138
Eserin Adı: AHŞAP SANDIK
Eserin Yapıldığı Madde: Ahşap / Sac
Eserin Devri: CUMHURİYET DÖNEMİ
Tanımı: Eşyaların saklanması ve taşınması için kullanılan ahşaptan üstünde Osmanlı devlet arması bulunan ahşap sandık.
Envanter No: DE-2023-0139
Eserin Adı: DİVİT OKKA SETİ ( Replika )
Eserin Yapıldığı Madde: Demir
Eserin Devri:
Tanımı: Kâtip veya hattatın yanında taşıyabileceği çıkıntılı hokkasıyla prizma şeklinde kalemliğe divit denir. Divitin kalemlikle hokkası arasında şekil ve tezyinat bakımından bir bütünlük bulunur. Silindir biçimindeki kalemliğin dibine hokka, üstüne de rıhdan vidalanarak yerleştirilmişse buna "kubûr" adı verilir.
Envanter No: DE-2023-0140
Eserin Adı: AHŞAP KÖRÜK ( Replika )
Eserin Yapıldığı Madde: Ahşap / Demir
Eserin Devri:
Tanımı: Ateş közünün alevlendirilmesi için kullanılan ufak bir borudan hava ile alevin artırılmasını sağlayan araç.
Envanter No: DE-2023-0141
Eserin Adı: OSMANLI TİP AHŞAP TOPUZ ( Replika )
Eserin Yapıldığı Madde: Ahşap / Demir
Eserin Devri:
Tanımı: Osmanlı dönemi Mehteran Bölüğünün davula vurmak için kullandığı el aleti.
Envanter No: DE-2023-0142
Eserin Adı: DEMİRCİ KÖRÜĞÜ
Eserin Yapıldığı Madde: Ahşap / Manda derisi
Eserin Devri: CUMHURİYET DÖNEMİ
Tanımı: Genellikle demircilerin közü harlaması için kullanılan kollarının iki yana çekilmesi sonucu ön kısmındaki hava bacalarından yoğun hava üfleyen el aletidir.
Envanter No: DE-2023-0143
Eserin Adı: TEBER TİP BALTA BÜYÜK BOY ( Replika )
Eserin Yapıldığı Madde: Ahşap / Demir
Eserin Devri:
Tanımı: Osmanlı dönemi savaşçılarının kullandığı balta.
Envanter No: DE-2023-0144
Eserin Adı: OSMANLI TİP AHŞAP TOPUZ ( Replika )
Eserin Yapıldığı Madde: Ahşap / Demir
Eserin Devri:
Tanımı: Osmanlı dönemi Mehteran Bölüğünün davula vurmak için kullandığı el aleti.
Envanter No: DE-2023-0145
Eserin Adı: PİRİNÇ ÜZENGİ ( Replika )
Eserin Yapıldığı Madde: Pirinç
Eserin Devri:
Tanımı: Üzengi, eyerin iki yanına asılı ayağa destek sağlayan binicilik malzemesi. Üzengi sayesinde binici atı çok daha kolayca idare edebilir, daha hızlı sürebilir, kılıç, ok-yay, mızrak gibi silahları çok daha başarılı bir şekilde kullanabilir. Medeniyetin gelişip yayılmasında tekerlek veya baskı makinesi kadar önemli bir rol oynadığını düşünenler vardır.
Envanter No: DE-2023-0146
Eserin Adı: DENİZCİ FENERİ
Eserin Yapıldığı Madde: Bakır
Eserin Devri: OSMANLI DÖNEMİ / CUMHURİYET DÖNEMİ
Tanımı: Osmanlı Dönemin de ve yakın dönemlerde denizci askerlerin kullandığı içerisinde mum veya gaz yağı ile aydınlatma sağlanan dönemin el lambası.
Envanter No: DE-2023-0147
Eserin Adı: KÜLHAN ANLATIM PANOSU
Eserin Devri:
Tanımı: Hamamların külhan kısmının 3d kesit çizimi anlatımı yapıldığı pano.
